In ‘Terug in het moment’ kijk ik met mijn gesprekspartners terug op een ommekeer in hun werk of privéleven. Wat doet het met ze? Daarover praten ze openhartig in deze interviewserie. Zelfstandig tekstschrijver Laura van der Burgt schrijft indringende verhalen over thema’s als verlies, worsteling en moed.
Laura (47) werkt onder meer voor LINDA, opdrachtgevers in de zorg en de sociaal-maatschappelijke sector. Ze is niet van dertien in een dozijn-verhalen. Wat ze mooi vindt? “Dat sommige mensen die een zware tijd achter de rug hebben niet alleen de pijn zien van het verlies. Ze kijken ook in liefde om naar wat was. Het klinkt misschien raar, maar ik ben al lang gefascineerd door hoe mensen omgaan met erge dingen die hen overkomen. Volgens mij is dat genetisch bepaald. Mijn moeder overleed in 2019. Mijn zus en ik ruimen nu haar boekenkast op en die staat vol waargebeurde verhalen. Ik raak niet getriggerd door het drama zelf, maar door de psychologie ervan: hoe leven mensen verder? En kennelijk kan ik dat goed verwoorden, want bij LINDA krijg ik meestal dit soort opdrachten. Levensveranderende ervaringen boeien mij. En dus vooral hoe iemand verder kan na een groot trauma of verlies.”
Weet je nog welk levensveranderende verhaal je als eerste schreef?
“Ik weet wel dat ik vanwege privéomstandigheden een tijdje geen verhalen schreef voor LINDA. Toen ik dat weer ging doen, moest ik met een voorstel komen. Dat werd een serie portretten van meisjes die aan zelfbeschadiging deden. Ik vond dat fascinerend. En dan wil ik begrijpen waarom iemand dat doet. Zo denk ik ook nog regelmatig terug aan de moeder wiens dochter op haar negentiende overleed aan het gebruik van XTC. Ik wil dan weten hoe ze in hemelsnaam verder gaat met haar leven. Ze was daarover heel open. Ze zong zelfs een liedje dat ze zong op het sterfbed van haar dochter. Ik vond het eervol dat ze dat met mij deelde. Dat wil ik dan zo eerlijk en respectvol mogelijk op papier zetten, zodat anderen enigszins begrijpen wat je als moeder doormaakt.”
Is het bij dit soort verhalen een must om je in te leven in je gesprekspartner?
“Ja, want mensen voelen meteen of je wel of niet oprecht geïnteresseerd bent in hun verhaal. Ik bereid me extra goed voor op zo’n gesprek. Wat verscheen erover in het nieuws? Welke artikelen kan ik lezen? Vaak mail ik mijn vragen vooraf, omdat die bij verlies of trauma soms best heftig zijn. Dan vallen ze tijdens het gesprek niet zo rauw op het dak.”
In hoeverre hebben die gesprekken jou geholpen toen jij privé te maken kreeg met tegenslag?
“Toen ik zelf behoorlijk wat voor mijn kiezen kreeg, waaronder de ziekte van mijn moeder, dacht ik: ‘Ik ben benieuwd of ik hiermee kan omgaan zoals ik andere mensen ermee zie omgaan’. Of ik de lessen die ik putte uit hun verhalen zelf in de praktijk zou brengen, zoals zoeken naar wat wél kan, positief en optimistisch blijven, hoop en vertrouwen houden. Dat vond ik spannend. Maar al die gesprekken bereidden mij er juist op voor. Ik knoopte goed in mijn oren wat mensen helpt in deze situaties. Dat hoefde ik niet bij mezelf aan te zwengelen. Ik merkte ook dat ik veerkrachtig en positief ben. Ik kan erg genieten van kleine dingen terwijl er van alles misgaat. Daarover verbaasde ik mezelf.”
"Mensen die hun verdriet toelaten, laten ook geluk meer toe."
Sta je nu anders in je werk?
“Mijn werk is niet meer zo ontzettend belangrijk als het ooit was. De focus ligt nu op zoveel mogelijk tijd doorbrengen met mijn geliefden. Daardoor merk ik bijvoorbeeld dat ik niet meer zo krampachtig naar deadlines toewerk. Ik relativeer de ellende van een ander soms ook wat makkelijker, omdat ik zelf heb ervaren hoe het is. Ik pleit voor professionele nabijheid. Het hoort bij mijn werk om mee te leven en mee te voelen. Ik vind het niet erg als de tranen me in de ogen schieten. Zolang het mij maar niet hindert te doorgronden wat iemand voelt of beweegt. Dat relativeren vind ik soms wel jammer, omdat het meeleven voor mij altijd voelde als een kracht. Ik wil niet dat dat minder wordt. Van de andere kant zit ik midden in mijn rouwproces, want mijn vader overleed in mei. Ik moet het tijd geven.”
Zijn de ommekeerverhalen die jij hoort altijd heftig of zitten er ook ‘lichtere’ verhalen tussen?
“Het gaat vaak om heftige verhalen. Er zitten wel ‘lichtere’ ervaringen tussen al die somberheid. Of heel hoopvolle verhalen, bijvoorbeeld in de psychiatrie. Daarin gaat het over herstel of hoe iemand leert omgaan met een bepaalde aandoening. Dat is de rode draad in veel verhalen: hoe ga je verder ná de ommekeer? Soms spreek ik mensen die nog in hun rouw of herstel zitten, of die rancuneus zijn. Maar veel vaker tref ik mensen die het lukt de zware tijd achter zich te laten en hun leven op de een of andere manier weer op te pakken. Zij zien niet alleen de pijn van het verlies, maar ze kijken ook in liefde om naar wat was.”
Heb je van dat laatste een voorbeeld?
“Paul Trossèl, de hoofdpersoon uit mijn boek ‘Oogwenk’, kreeg begin 2008 een hersenstaminfarct. Weken later ontwaakte hij als een gevangene van zijn eigen lichaam. Zijn geest is nog vlijmscherp, maar zijn lijf is volledig verlamd. Zelfs praten kan hij niet meer, alleen met zijn ogen. En toch gaat hij graag terug naar momenten in het verleden. Hij vindt het heerlijk herinneringen op te halen aan zijn studententijd of aan de jaren dat hij actieve dingen deed met zijn kinderen. En hetzelfde geldt voor de moeder van de 19-jarige dochter die stierf door XTC-gebruik. Zij zei: ‘Het ergste wat kan gebeuren, is dat mensen mijn dochter doodzwijgen. Ik wil juist over haar praten’. Dat moet je wel kunnen, want dan moet je naast het mooie ook het verdriet willen voelen. Koesteren wat je had. Dat heeft ook te maken met niet schrikken van verdriet en gemis. Mijn zus en ik zorgden in de laatste paar maanden van zijn leven intensief voor mijn vader. Dat was zo’n fijne tijd. Ik schreef ook een brief om hem te bedanken en om te laten weten hoe belangrijk hij voor mij was. Ik wilde dat hij dat wist. Als ik daarop terugkijk, dan waren dat de mooiste momenten die we samen meemaakten.”
Welk inzicht houd jij over aan de gesprekken die je voert?
“Mensen die hun verdriet toelaten, laten ook geluk meer toe. Achter dat verdriet zit namelijk veel liefde. Geluk is dus ook een kwestie van waarop je focust. Het valt mij op dat mensen in de meest zware omstandigheden geluk ervaren. Bij het overlijden van mijn vader kregen wij wel honderd kaarten. Op veel daarvan stond hoe verschrikkelijk het was dat mijn zus en ik nu onze beide ouders kwijt waren. En heel soms iets als: ‘Ik herinner me jullie pap als een heel fijne vent die zo’n mooie muziek maakte’. Juist die kaarten hielpen ons, omdat het ons herinnerde aan wat we hadden in plaats van wat we waren verloren. En daar voelde ik me gelukkig bij, want dan vier je het leven.”
