In ‘Terug in het moment’ kijk ik met mijn gesprekspartners terug op een ommekeer in hun werk of privéleven. Wat doet het met ze? Daarover praten ze openhartig in deze interviewserie. Daniëlle Roelofsma (68) is allround senior financial/accounting specialist. Tot zes jaar geleden ging ze door het leven als Dick, maar op haar 62ste erkende ze de vrouw in zichzelf.
Daniëlle was 24 toen ze haar vrouw leerde kennen. In alle jaren samen was ze gelukkig, want als Dick had ze een gezin om voor te leven. De rol als vader van twee dochters en één zoon gaf haar lange tijd houvast, maar in 2017 liep ze tegen een muur op. Wat begon als een burn-out, eindigde in een bevrijding. Daniëlle besloot eindelijk zichzelf te zijn. En toevallig voelt ze zich vrouw.
Is het a-typisch voor transgenders om pas op je 62ste uit de kast te komen?
“Niet per se. Vraag je een transgender vrouw om haar verhaal te vertellen, dan zijn er drie dingen hetzelfde: we zijn allemaal geboren als man, we voelen ons allemaal vrouw en ergens in ons leven komen we erachter. Bij sommigen gebeurt dat heel vroeg, bij mij pas laat. Op het moment dat je erachter komt, heb je een conflict. Je voelt je namelijk vrouw in een mannenlichaam. En vanaf dat punt is elk verhaal anders, omdat het bijvoorbeeld afhangt van hoe jij en je omgeving met elkaar omgaan.”
Jij leeft voor de buitenwereld nu zes jaar als Daniëlle. Waarom kon je niet langer Dick zijn?
“Tot mijn 62ste was ik me er niet van bewust dat ik mezelf vrouw voelde. Dick schermde dat goed af. Mijn jongste dochter zei na mijn coming out dat ik altijd een echte man-man was. Voor mijn gezin was de mededeling dat ik wilde leven als vrouw dan ook een complete verrassing. Maar ik kon niet anders. Ik zat in 2017 door omstandigheden op mijn werk in een heftige burn-out. Daarvóór voelde het al een paar jaar alsof er iets niet klopte, maar dat nam ik niet serieus. Zelfs niet nadat ik door oververmoeidheid iemand van de weg reed, wat gelukkig goed afliep met alleen wat blikschade. Ik loste dat ‘probleem’ op door voortaan gewoon met de trein te gaan. Op een dag wachtte ik op mijn trein en kwam er een Intercity aandenderen. Toen zag ik mezelf ineens twee stappen naar voren doen. Boem. Rust. Eindelijk. Daar schrok ik enorm van. Ik dacht: ‘Dit wil ik niet’. En ook: ‘Hier is veel meer aan de hand’. Later die dag lag ik op bed en had ik, zoals vaker, een gesprek met mezelf. Nu weet ik dat dat rationele Dick en gevoelsmatige Daniëlle waren, maar dat besef kwam pas later. Liggend op bed zei Dick tegen Daniëlle: ‘Ik kan niet meer. Neem jij het maar over.’. Dat deed Daniëlle, onder twee voorwaarden. Ze wilde absolute vrijheid van handelen en ze wilde de onvoorwaardelijke steun van Dick. Als Dick kon ik niet anders dan ja zeggen, want anders zou ik kort daarna weer op dat perron hebben gestaan. Maar nog steeds had ik niet in de gaten dat er een vrouw in mij zat.”
Wanneer kwam die realisatie dan?
“Mijn gevoelsmatige kant, Daniëlle, zei op een dag dat ze het leuk vond om dameskleding te dragen. Dick, mijn verstandelijke kant, had meteen de oplossing: ‘Gooien we tijdens het boodschappen doen bij de Lidl toch wat kleding in de winkelwagen’. Vanaf toen droeg ik af en toe stiekem dameskleding op mijn kamer, maar ik wilde meer. Ik wilde soms ook zo buiten lopen. ‘Dan pakken we toch de bus die we voor onze honden hebben, kleding mee, naar een bos rijden, omkleden en wandelen’, zei Dick. Zo gezegd, zo gedaan. Maar ik wilde ook mensen tegenkomen. Dick: ‘Dan nemen we onze Groenendaelers mee. Geen mens die je lastigvalt met die grote honden erbij.’. En dat voelde heerlijk. Daarna bezocht ik bijeenkomsten van cross-dressers, mannen die soms in dameskleding rondlopen. Dan liepen we als groepje door de stad. Maar het was nog steeds niet genoeg. Uiteindelijk kwam ik in contact met Transvisie, een organisatie die onder meer sessies houdt voor trans-vrouwen. De eerste keer wist ik nog steeds niet dat ik vrouw wilde worden. Ik had alleen binnen tien minuten het gevoel dat ik goed zat. Na een paar sessies kwam het besef: ‘Ik voel mij vrouw. Zo wil ik leven, want dit is wie ik ben.’. Het totale proces duurde een halfjaar. En dat hield ik verborgen voor mijn gezin.”
Wat deed je nadat je wist dat je wilde leven als vrouw?
“Zo simpel als het nu klinkt, is het niet, maar het was kiezen tussen doodgaan en leven. Had ik niet toegegeven aan mijn gevoel om vrouw te willen zijn, dan was ik kort daarna weer tegen diezelfde muur opgelopen. Zo voelde het. Ik was niet meer gelukkig als Dick. Ik wilde 24/7 Daniëlle zijn. Twee weken nadat het besef kwam, vertelde ik aan mijn vrouw dat ik mij vrouw voelde en zo wilde leven. Ze was in shock. Het was alsof ik haar tijdens een zomerse wandeling ineens in een ravijn duwde. Dat was meteen einde relatie. Zo snel mogelijk daarna vertelde ik het ook aan onze drie kinderen. Mijn oudste dochter reageerde nuchter. Ze was wel meer gewend, het was alleen even wennen dat het nu ging om haar eigen vader. Mijn jongste dochter zei meteen dat ze mij volledig steunde, dus dat was een grote opluchting. Mijn zoon verklaarde me voor gek en zei keihard dat ik voor hem niet langer bestond. Hij wilde niks meer met mij te maken hebben. Dat was heftig.”
Welke impact had én heeft jou transitie/vrouw-zijn op je gezin?
“De impact op mij was groot. Ik moest een nieuw leven opbouwen, maar dat was mijn keus. Ik had een doel; dat maakte dingen makkelijker. Wat bijna altijd wordt vergeten, is de impact op het gezin van de transgender. Ik nam mijn gezin niet mee in mijn bewustwordingsproces. Het moment waarop ik ‘uit de kast’ kwam, was voor hen een ware shock. Die impact was minstens zo heftig, zo niet vele malen heftiger. Zij waren hierop namelijk niet voorbereid. Mijn verhaal steekt enorm af tegenover hun verhaal. Ik overviel ze en gooide ze in het diepe. Mijn gezin stortte in elkaar. Hun leven stond op de kop en niemand hielp ze daarmee te dealen. Iedereen zegt dat je voor jezelf moet kiezen, dat ik voorga. Natuurlijk klopt dat. Als je niet van jezelf houdt, hoe kun je dan van anderen houden. Maar ik liet mijn gezin bewust los. Alleen. Dat laat diepe sporen na bij hen. Zij moesten zien te overleven en dat moet waanzinnig moeilijk zijn.”
“Mijn relatie met mijn vrouw is zich aan het herstellen. We zijn nog getrouwd, want ik beloofde haar dat ik voor haar blijf zorgen. Ik gun haar de woonplek waar wij als gezin leefden. Voor zover ik kan beoordelen, heeft ze het verlies van mij als haar partner een plek gegeven. Maar het blijft moeilijk voor haar. Het eerste anderhalf jaar na mijn coming out was een rotperiode. Mijn vrouw en ik leefden in één huis, maar ze sprak niet met me. Als ze iets van mij wilde, schreef ze dat op een whiteboard. We leefden in stilte. Eind 2018 kreeg ik werk bij Cito. Ik kwam toen alleen in de weekenden thuis. Dat haalde de druk weg bij haar. Helemaal toen ik een vaste baan kreeg bij Cito en we gescheiden van elkaar gingen leven.”
“Mezelf zijn, was een bevrijding. Het gevoel grenst aan euforie.”
Was het een opluchting om uit te komen voor jouw vrouw-zijn?
“Ik kon vanaf dat moment gaan leven zoals ik wilde, ook al was ik tot november 2020 op mijn werk nog steeds Dick en transformeerde ik alleen in mijn vrije tijd naar Daniëlle. De moeilijkste stap was gezet: uit de kast komen. Ik vond mijn dubbelleven geen probleem. Als je als transgender één ding leert, dan is het geduld hebben. Wil je in transitie, dan moet je namelijk van de ene naar de andere gigantische wachtlijst: de psycholoog, een jaar hormonen slikken, een ‘V’ in je paspoort krijgen bij de gemeente, en ga zo maar door.”
Voelt het nu alsof je jouw vrouw-zijn tot je 62ste onbewust hebt verdrongen?
“Ja. Op jongere leeftijd was ik hiermee niet bezig. Ik herinner me wel momenten waarop Daniëlle heel dicht aan de oppervlakte kwam. Zo veranderde ik rond mijn zestiende van middelbare school. We verhuisden van Velp naar Hengelo, dus ik kwam in een compleet andere omgeving. Niemand kende me, niemand pestte me, niemand had vooroordelen over mij. Ik had eindelijk het lef om mezelf te zijn. Ik maakte makkelijker contact en ik deed waarin ik zin had. En iedereen accepteerde dat. Kijk ik nu als Daniëlle hierop terug, dan was dat mijn ware aard. Dat is wie ik ben.”
Hoe ver ben jij in je transitie?
“Ik ben klaar. Medio maart had ik mijn operatie. Niet omdat het voor mijn vrouw-zijn uitmaakt of ik fysiek vrouw ben of niet. Het gaat mij om mijn bewegingsvrijheid. Dat ik bijvoorbeeld zonder rare reacties naar de sportschool, het zwembad, het strand of de sauna kan. Ik ging laat in transitie, dus hormonen doen niet veel meer met mijn uiterlijk. Ik weet dat ik een mannelijk figuur en gezicht heb, maar dat accepteer ik. In het begin probeerde ik nog iets aan mijn stem te doen, maar dit is wat het is. Mijn gevoel voor vrouw-zijn hangt niet af van hoe ik eruit zie of hoe ik klink.”
Maak je nooit vervelende dingen mee?
“Ik zat laatst met een vriendin in een café. Ik kletste met een bekende en kwam een halfuurtje later terug. Zij zat in gesprek met een man en stelde mij aan hem voor als haar vriendin Daniëlle. Hij bekeek me van top tot teen en zei: ‘Jij bent een man’. Ik reageerde nuchter: ‘Denk je dat ik dat niet weet?’. Hij stond met zijn mond vol tanden. Ik zei: ‘Maar houd alsjeblieft rekening met mijn gevoel’. Daarmee was de kous voor mij af. Ik bestelde wat voor ons en we kletsten de hele avond. Ik bleek de eerste transgender te zijn die hij tegenkwam, dus ik begreep zijn reactie.”
Ben jij zo nuchter?
“Dick is zo nuchter. Als Dick leefde ik in een vlak landschap en bouwde ik een grote muur om me heen. Mijn emoties had ik praktisch uitgeschakeld. Daniëlle is niet zo. Die leeft in een berglandschap van hoogtepunten met prachtige uitzichten, maar ook met diepe dalen zonder daglicht waarin ik me klote voel. Toch is dat geweldig omdat ik nu mijn emoties voel. Ik kan een potje zitten janken, en dat laat ik toe. Ik leef. Als Dick speelde ik een rol. Dat kost enorm veel energie. Diezelfde energie heb ik nu om te leven. Vrienden zeggen dat ik straal. Zo voelt het ook. Ik ben mezelf, ik ben eerlijk over mijn transitie en ik stel me kwetsbaar op. Dat waarderen mensen.”
Jij wilt je afkomst als man niet verloochenen. Waarom ben je daarin zo stellig?
“Als ik mijn verleden verloochen, dan neem ik de impact die mijn transitie heeft op mijn gezin ook niet serieus. Waar ik nu sta, sta ik bovendien dankzij Dick. Waarom zou ik dat deel van mezelf niet erkennen? Sommige trans-vrouwen moet je niets vragen over hun man-zijn. Doe je dat wel of gender je ze verkeerd, dan raakt hen dat emotioneel. Mij maakt het niets uit als iemand per ongeluk ‘hij’ tegen me zegt. Ik ga daar makkelijk mee om, maar dat doet niet elke transgender. Bovendien had ik óók zes jaar nodig om op dit punt te komen. Ik ben wie ik ben en ik ga geen toneelstukje opvoeren. Als ik me voorstel, dan zeg ik: ‘Ik ben Daniëlle en mijn pronouns interesseren me niet’. Ik heb het liefst dat mensen me ‘zij’ noemen, maar ik maak er geen issue van als iemand me verkeerd gendert. Ik heb geen bevestiging nodig van de buitenwereld over hoe ik me voel. Over mijn vrouw-zijn.”
“De rol voor Dick was uitgespeeld, Daniëlle was klaar om het over te nemen”
Ben je veranderd als mens?
“Ik ben toegankelijker. Vroeger zat ik in mijn eentje in een café, nu leg ik contact. Ik amuseer me zelfs met wildvreemden. Vroeger kostte het me energie om te zijn wie ik was, nu ben ik zelfverzekerd en dat zien mensen aan mij. Een tijdje terug zat ik te eten met een vriendin. Naast ons zat een echtpaar. Nadat ze hadden afgerekend, kwam de vrouw naar me toe. Ze zei: ‘Je ziet er mooi uit. Ik vind je geweldig.’. Dat is heerlijk om te horen.”
Waarom vind je het belangrijk om je verhaal te vertellen?
“De verandering die ik doormaakte, heeft niets te maken met transgender zijn. Ik besloot zes jaar geleden om geen rol meer te spelen. Om mezelf te zijn. En toevallig voel ik me vrouw. Dat was een bevrijding. Het gevoel grenst aan euforie. Dat is ook mijn les aan iedereen die op een kruispunt in het leven staat. Wees jezelf. Speel geen rol, want dat breekt je uiteindelijk op.”
Heb je ooit gedacht: ‘Had ik dit maar eerder geweten?’
“Ik betwijfel of ik dan nog had geleefd. Eerder in mijn leven had ik niet de kracht om deze transitie door te maken. Mede dankzij Dick ben ik wie ik nu ben. Hij beschermde me heel lang en liet me pas los toen hij wist dat ik het als Daniëlle zou redden. Daar ben ik hem dankbaar voor. En als ik mijn vrouw niet was tegengekomen, dan had ik de 30 niet gehaald. Zij en de kinderen waren mijn rustpunt. Mede daardoor kon ik in 2017 binnen twee weken het besluit nemen om mezelf te zijn. Ik was eraan toe. De rol voor Dick was uitgespeeld, Daniëlle was klaar om het over te nemen.”
Foto: ©Kolle Fotografie - www.kollefotografie.com
